احمد بن خصیب جرجانی

---

احمد بن خصیب جرجانی، وزیر المنتصر و المستعین عباسی در قرن سوم قمری بود که به خیره‌سری و بی‌باکی مشهور بود. وی قبل از رسیدن به وزرات مسؤول تهیه آب وضو برای‌ هارون الرشید بود.

۱ - معرفی اجمالی

---

احمد بن ابونصر خصیب بن عبدالحمید بن ضحاک، از مردم جرجان است. نخست، وزیر منتصر، سپس وزیر المستعین شد. به خیره‌سری و بی‌باکی مشهور بود و در این زمینه، داستان‌ها درباره او نقل شده است؛ از جمله آن‌که: روزی کسی سر راه او را (که سوار بر اسب بود) گرفت و دادخواهی کرد. احمد پای از رکاب بیرون آورد و با لگد به قلبش کوبید و او را کشت، لذا المستعین پس از برکناری او، اموالش را مصادره و او را به جزیره «کرِیت» تبعید کرد. شاعری درباره همین ماجرا گفت:
«به خلیفه بگو: ‌ای پسر عموی محمد! پای وزیرت را در غل و زنجیر کن!؛ که او لگد پران [و چموش] است.»

۲ - قصیده ابونواس برای خصیب

---

هارون الرشید، پدرش خصیب را عامل خراج مصر کرده بود. ابونواس طی قصایدی از جمله قصیده ذیل، هنگامی که نزدش رفت، او را ستود:
«محبوبم که از خانه‌اش راهی شدم، به من گفت: برایم سخت است که ببینم روانه می‌شوی. آیا جز در مصر نمی‌توانی برای دولتمند شدن، راه دیگری بیابی؟ اما برای دولتمندی، راه‌های فراوانی هست.
در حالی که عجله داشتم و بوی خوشی از این شتاب به مشام می‌رسید، شتاب‌زدگی‌ام او را نیز شتاب‌زده کرده بود. بدو گفتم: بگذار با سفر به شهری که خصیب امیر آن است، به‌حسودانت بیافزایم!
اگر سرزمین مصر را زیارت نکنیم، دیگر کدامین رادمرد را غیر از خصیب ببینیم؟ و اگر کاروان ما به مصر نرود به کجا رود؟ رادمردی که با دارایی خود، ستایش‌ها را می‌خرد، زیرا گردش روزگار را خوب می‌شناسد.
نه بخشش بر او پیشی گرفته و نه در اختیار کس دیگری است؛ بلکه هر جا برود، بخشش در پی او روان است.»

۳ - مسؤول تهیه آب وضوی خلیفه

---

ابونصر خصیب پیش از اماراتش در مصر، مسؤول تهیه آب وضو برای‌ هارون الرشید بود.

۴ - پانویس

---